حکمرانی داده ها در قرن جدید
مراسم امسال روز آمار و برنامه‌ریزی، پنج‌شنبه اول آبان، تحت‌تاثیر شرایط ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا به‌صورت محدود و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد. این مراسم با حضور جواد حسین‌زاده، رئیس مرکز آمار ایران، سیدحمید پورمحمدی معاون امور اقتصادی و هماهنگی برنامه و بودجه سازمان برنامه و بودجه کشور، مهدی روشن‌فکر نماینده یاسوج در مجلس و نایب‌رئیس فراکسیون عشایر مجلس شورای اسلامی، امیدعلی پارسا رئیس سازمان امور مالیاتی کشور، شاهپور علایی‌مقدم قائم مقام سازمان امور عشایرکشور و جمع محدودی از معاونان و مدیران مرکز آمار ایران، سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران و نظام آماری کشور برگزار شد. در ابتدای این مراسم پیام محمدباقر نوبخت، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور به مناسبت روز آمار و برنامه‌ریزی قرائت شد.
ورود به قرن جدید با حکمرانی داده ها در نظام آماری نوین
حسین‌زاده در ابتدای این مراسم، ضمن تبریک روز آمار و برنامه‌ریزی و تقدیر و تشکر از فعالان و کنشگران حوزه برنامه‌ریزی و آمارگیران و دست‌اندرکاران آماری که در شرایط کرونا کار دشوار تهیه، تولید و انتشار آمارها را به عهده دارند، به این نکته اشاره کرد که بسیاری از کشورها در تهیه و انتشار آمارهای رسمی خود به‌دلیل شیوع ویروس کرونا دچار مشکلات و موانع فراوانی شده‌اند ولی خوشبختانه با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها در انتشار شاخص‌های آماری بر اساس تقویم انتشاراتی هیچ‌گونه خللی وارد نشده است. رئیس مرکز آمار ایران با اشاره به شعار امسال روز آمار و برنامه‌ریزی با عنوان «ورود به قرن جدید با حکمرانی داده‌ها در نظام آماری نوین» و اینکه در آستانه ورود به قرن ١٥ هجری موضوع حکمرانی داده و انقلاب داده بیش از هر زمان دیگری مطرح است افزود: حکمرانی داده بدون توجه به حکمرانی مبتنی بر شواهد و داده‌محور امکان‌پذیر نیست.
وی با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر لزوم راه‌اندازی سامانه‌های اطلاعاتی و اتصال آنها به یکدیگر گفت: این مساله به‌عنوان نظام تبادل داده‌ای و یکی از مصادیق سرشماری‌های ثبتی مبنا درحال‌حاضر در کشور مطرح است. وی خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین موضوعات و گرایش‌های مسلط نظام‌های آماری در دنیا در بحث نوین‌سازی نظام‌های آماری، تهیه و تولید آمارهای رسمی از طریق استفاده از شیوه‌های ثبتی‌مبنا و استفاده از منابع داده‌ای جدید نظیر مه‌داده‌ها، داده‌های آزاد و امثال آن است.
حسین‌زاده با بیان اینکه برای اجرای سرشماری‌های ثبتی‌مبنا در کشور مصوبه‌ای قانونی داریم که براساس آن مقرر شده است، اولین سرشماری ثبتی مبنا در سال ١٤٠٥ اجرا شود تصریح کرد: این سرشماری از مزایای بسیاری از جمله کاهش هزینه‌ها، صرفه‌جویی در منابع، کاهش بار پاسخگویی، به‌هنگام بودن داده‌ها و اطلاعات آماری و خروجی‌های متنوع برخوردار است که دقیقا با اصل بهره‌وری یعنی ارائه آمارهای با کیفیت‌تر، بهنگام‌تر در تواتر زمانی و در مناطق جغرافیایی کوچک‌تر و پوشش آمایش سرزمین و برنامه‌ریزی منطقه‌ای تطابق کامل دارد. رئیس مرکز آمار اظهار امیدواری کرد تا با تشکیل ستاد ملی سرشماری ثبتی‌مبنا به ریاست سازمان برنامه و بودجه و نمایندگان دستگاه‌های اجرایی، مرکز آمار بتواند داده‌های ثبتی جمعیت را در پایگاه‌های مرکز آمار دریافت کند تا جریان تبادل و انتقال ریز داده‌ها تسهیل شود و درنهایت این جریان داده برای بهینه کردن دولت الکترونیک و حکمرانی داده‌ها مطابق با تاکیدات مقام معظم رهبری ارزش افزوده و پتانسیل‌های جدیدی در کشور تولید کند.
وی با ذکر این نکته که در دوره‌های پیشین سرشماری عشایر کوچنده به‌صورت سنتی و کلاسیک تنها به‌صورت حضوری انجام می‌شد افزود: با حمایت سازمان امور عشایر و همت همکاران بدون اجرای سرشماری حضوری نتایج ثبت پایه جمعیت عشایر امروز رونمایی می‌شود. این رویداد الگوی خوبی از انجام سرشماری ثبتی‌مبنا در یک مقیاس کوچک است.
مرکز آمار، عقل منفصل سازمان برنامه و بودجه کشور
در ادامه پورمحمدی معاون امور اقتصادی و هماهنگی برنامه و بودجه سازمان برنامه و بودجه کشور با اشاره به اینکه از زمان تصدی حسین‌زاده به‌عنوان رئیس مرکز آمار ایران، نگاه به آمار و اطلاعات در کشور به‌صورت تخصصی‌تر و حرفه‌ای‌تر دنبال شده و جایگاه آن در کشور ارتقا پیدا کرده است، گفت: در دوره تصدی ایشان سازوکار ثبتی‌مبنا شدن و ثمره ارزشمند آن، یعنی ثبت پایه جمعیت عشایر کشور رقم خورد که از این بابت شاکر همکارانمان در مرکز آمار و نیز سپاسگزار تلاش دوستانمان در سازمان عشایر برای زمینه‌سازی ایجاد سامانه آمار و اطلاعات عشایر کشور هستیم.
وی با ذکر اهمیت و سابقه طولانی آمار در فرهنگ و ادبیات تاریخی و اشعار گذشته کشور، تفکر آماری را ریشه در فرهنگ ایرانی دانست و گفت: در عرفان ایرانی هم روح اندازه‌گیری وجود دارد که مشخصه دنیای مادی را اعداد و اضداد، اندازه و آمار و ارقام می‌داند. وی با اشاره به وجود بزرگان آماری و نخبه ایرانی در فرهنگ گذشته کشور ما نظیر خیام، خوارزمی و مریم میرزاخانی گفت: کلمه آمار ریشه کاملا فارسی دارد که نشان می‌دهد دانش ریاضی و آمار در تار و پود فرهنگ دیرینه ما عجین شده است.
پورمحمدی با بیان اینکه تفاوت علم قدیم و علم جدید در این است که علم قدیم به کلیات و ماهیت و علم جدید به جزئیات و مصادیق می‌پردازد افزود: دانش آمار با رویکرد نوین خود، انسان و بشر را با تمامی خصوصیات جمعیتی‌اش نظیر زن یا مرد بودن، کودک یا بزرگسال بودن و به‌صورت مکانی و بین‌المللی بررسی می‌کند حتی روح و روان و رفتار انسان هم با روش‌های آماری قابلیت مطالعه و بررسی پیدا کرده است. معاون امور اقتصادی و هماهنگی برنامه و بودجه سازمان برنامه و بودجه کشور با اشاره به اینکه میلیاردها داده و دیتا درباره انسان وجود دارد که از طریق اندازه‌گیری‌های آماری و به‌واسطه علم آمار بخشی از این اطلاعات قابل استخراج می‌شود گفت: روح اندازه‌گیری و پرداختن به جزئیات از زمان رنسانس به بعد مطرح شد که هر کسی بر اندازه‌گیری مسلط بشود قدرتمند می‌شود. پورمحمدی با اشاره به اینکه شناخت طبیعت جز از راه داده و آمار امکان پذیر نیست، شناسایی روند‌های کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت و پیش‌بینی‌های اقتصادی و مالی و پیش‌بینی میزان سرمایه‌گذاری و بررسی ویژگی‌های جمعیتی مناطق را با روش‌های آماری قابل ارزیابی و بررسی دانست.
وی با بیان اینکه اگر کشوری بخواهد به توسعه اقتصادی و اجتماعی برسد باید برنامه‌ریزی مبتنی بر آمار و داده داشته باشد تصریح کرد: با آمارها می‌توان به برنامه‌ریزی قدرتمند و امکان تسلط بر طبیعت و چیره شدن بر مشکلات و نابسامانی‌های کنونی و آینده دست یافت.
پورمحمدی در پایان با بیان اینکه مرکز آمار به‌عنوان یکی از بازوهای سازمان مدیریت و عقل منفصل سازمان برنامه و بودجه قادر است به این سازمان جهت و خط بدهد خاطرنشان کرد: حسب اهمیت آمار و اطلاعات در عصر داده‌ها و ارتباطات، آنچه که نیاز این سازمان است از لحاظ حقوقی، مالی و مقرراتی باید با استفاده از اجرای سرشماری ثبتی مبنا با محوریت مرکز آمار تمامی اطلاعات اقتصادی کشور را تجمیع کنیم.
کاهش محرومیت ها و کمبودهای عشایر در 4 سال گذشته
نماینده یاسوج در مجلس و نایب رئیس فراکسیون عشایر مجلس شورای اسلامی که از حاضران در این مراسم بود، با بیان اینکه عشایر مورد تفاخر کشور بوده و در عین حال از محروم‌ترین و مظلوم‌ترین اقشار جامعه هستند، گفت: از اینکه اولین سرشماری ثبتی مبنای کشور برای جامعه عشایری برنامه‌ریزی شده است، بسیار خوشحالم و از طرف فراکسیون عشایر از برنامه‌‌ریزان و دست اندرکاران این امر تشکر می‌نمایم.
روشن فکر در ادامه افزود: در دنیای مدیریت و برنامه‌ریزی، آمار صحیح جزو عناصری است که کارآیی و اثربخشی سازمان را بهتر می‌کند و هر چقدر که سازمانی آمارهای صحیح و دقیق داشته باشد، برنامه‌ریزی صحیح‌تری در آن سازمان وجود خواهد داشت و در مورد عشایر نیز هرچه آمار دقیق‌‌تری در اختیار قوه مقننه قرار گیرد، مسلما رسالت و اهداف فراکسیون عشایر بیشتر محقق خواهد شد.
وی افزود: ما این توقع را داریم که همچنان که سرشماری ثبتی مبنا از جامعه عشایری شروع شده است، از نظر بودجه و اعتبار نیز این قشر از جامعه که به تعبیر امام(ره) ذخایرانقلاب هستند، بیشتر در نظر گرفته شوند، چرا که مسوولان نظام باید قدردان آنها بوده و به دنبال آن باشند که هر چه بیشتر محرومیت عشایر کاهش یابد. روشن فکر ادامه داد: خوشبختانه در چهار سال گذشته، بر اساس گزارش دست‌اندرکاران امور عشایر، محرومیت‌ها و کمبودهای عشایر تا حدود زیادی بر طرف شده است.
تولید 25 درصد از نیاز گوشت قرمز کشور توسط عشایر
قائم‌مقام سازمان امور عشایرکشور در ادامه این مراسم، با تاکید بر اینکه جامعه عشایر کشور نقش بسیار مهمی در امنیت غذایی و خودکفایی کشور ایفا می‌کنند، افزود: ٢٥ درصد از گوشت قرمز کشور، توسط عشایر تولید می‌شود. به عبارت دیگر نیاز کشور به‌طور سالانه، حدود ٩٠٠ هزار تن است که ٢٥ درصد آن که حدود ٢٠٠ هزار تن است، توسط عشایر و با استراتژی کوچ تولید می‌شود. یعنی یک نفر از عشایر، گوشت مورد نیاز ١٦ نفر از جمعیت کشور را تولید می‌کند. علائی‌مقدم ادامه داد: از سال ۱۳۹۶، جلسات متعددی در رابطه با سرشماری ثبتی مبنا برای جامعه عشایر با مسوولان ذی‌ربط برگزار شده و در نهایت به انعقاد تفاهم‌نامه با مرکز آمار ایران برای اجرای آن، منتج شده است و امروز شاهد آن هستیم که یکی از کم‌بضاعت‌ترین اقشار کشور در یکی از مهم‌ترین پروژه‌های علمی و فناوری کشور همکاری کرده‌اند. وی ضمن ابراز خوشحالی از به روز شدن اطلاعات عشایر با اجرای سرشماری ثبتی مبنا افزود: آخرین اطلاعات عشایر مربوط به سال ١٣٨٨ بود و امروز خوشحالیم که با اجرای سرشماری ثبتی مبنا، این آمارها به روز می‌شود و خوشحال خواهیم شد که در راستی آزمایی و پایش این آمارها نیز با مرکز آمار ایران همکاری داشته باشیم.
وی افزود: نتایج ثبت جمعیتی عشایر نشان دهد که تعداد خانوار‌ها در عشایر افزایش داشته است که این امر نشان‌دهنده افزایش شاخص‌های برخورداری عشایر و همچنین تحولات اداری و ارائه تسهیلات کم‌بهره به عشایر بوده است. گفتنی است در پایان جلسه با حضور مدعوین از ثبت پایه جمعیت عشایر کشور که از روش ثبتی مبنا با استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی سایر دستگاه‌ها و با مشارکت مرکز آمار ایران و سازمان امور عشایر انجام شد و نیز نسخه جدید درگاه ملی آمار رو نمایی شد. همچنین برترین‌های حوزه آمار در این مراسم معرفی شدند.