اولین جلسه کمیته پیشبینی «جمعیت و سلامت» با حضور رئیس پژوهشکده آمار در روز سه شنبه مورخ 15 مهر ۹۹ در سالن اجتماعات مرکز آمار ایران برگزار شد.
در آغاز جلسه دکتر اشکان شباک رئیس پژوهشکده آمار، ضمن عرض خیر مقدم به حضار، به توضیح این مطلب پرداختند که یکی از بحثهای مهم و اساسی ما در برنامه سوم توسعه آمار کشور، این است که پژوهشکده مکلف است جهت همکاری با دستگاههای اجرایی، به بحث پیشبینی شاخصهای کلان اقتصادی اجتماعی کشور بپردازد. خوشبختانه این حرکت در پژوهشکدۀ آمار در حوزههای اقتصادی اجتماعی آغاز شده است و در حوزۀ جمعیت نیز بهزودی کلید خواهد خورد.
وی با اشاره به این نکته که شأن و جایگاه اصلی پژوهشکده آمار، ایجاد ارتباط بین مرکز آمار به عنوان یگانه مرجع نظام آماری کشور و آکادمیهاست، به انقعاد تفاهمنامههایی با مراکز علمی و پژوهشی معتبر کشور در حوزههای مربوطه (از جمله انجمن علمی جمعیتشناسی و...) اشاره نمودند و پژوهشکدۀ آمار را بهعنوان بازوی تحلیلی مرکز آمار ایران، یکی از نقاط قوت نظام آماری در ایران برشمرد که امکان ارائۀ تحلیلهای علمی و مراکز علمی و به دور از هر گونه سوگیری را در کشور فراهم آورده است؛ تحلیلهایی که به دلیل استناد به آمارهای رسمی مرکز آمار ایران، بسیار متفاوت از پایان نامهها و پژوهشهای مؤسسات دیگر بوده و لذا قدرت پیشبینی بیشتر و دقیقتری دارد که می تواند مورد استفادۀ برنامهریزان و سیاستگذاران کشور قرار گیرد.
در ادامه، دکتر رسول صادقی، رئیس مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور و دبیر کمیتۀ علمی «جمعیت و سلامت» خاطرنشان کردند از پژوهشکدۀ آمار انتظار میرود در کنار انجام تکالیف قانونی خود، به بحث پیشبینی شاخصهای کلان اجتماعی و اقتصادی نیز بپردازد؛ چراکه بحث جمعیت و مسائل مطرح شده درباره آن از قبیل نرخ باروری، جایگزینی، جانشینی سیاستهای کلان جمعیتی و... همیشه موضوع روز بوده و امیدواریم به زودی نتایج فعالیتهای این کمیته، هم برنامهریزان و هم سیاستگذاران و هم جامعۀ علمی ایران را متوجه اهمیت مطالعات جمعیتشناسی کند و تصمیمات و فعالیتهای آنها را تحت تاثیر قرار دهد.
وی تأکید کرد با توجه به نزدیکی به تدوین برنامه هفتم توسعۀ کشور، یکی از مباحث مورد نیاز برنامهریزان کشور، پیشبینیهای جمعیتی است که پایه و اساس بسیاری از نیازمندیها و حوزههای دیگر را در برنامه هفتم توسعه تأمین میکند، در حالی که متأسفانه دانش جمعیتشناسی و پیشبینی جمعیت در ایران از نظر تئوری و آخرین دستاوردهای علمی روز دنیا، دچار ضعفهایی است که این ضعفها در کنار پیچیدگی مؤلفههای رفتارهای انسانی، کار پیشبینی جمعیت در ایران را بسیار دشوارتر و با احتمال عدم قطعیت بیشتری مواجه کرده است.
دکتر صادقی توضیح داد که در حال حاضر، مباحث مربوط به مهاجرت و جابهجاییها جزو مولفههایی است که پیشبینی در خصوص آنها به سختی اتفاق میافتد و تابع شرایط اقتصادی اجتماعی در حال تحول است؛ این پیشبینیها در کنار پیشبینی ترکیب هرم جمعیتی از جمله آماری است که اخیراً مورد توجه مدیران شهری (بهویژه شهرداریهای) قرار گرفته و امیدواریم در جلساتی که در این کمیته برگزار میکنیم، بتوانیم خروجیهای مفیدی برای کل کشور در حوزۀ پیشبینیهای جمعیتی داشته باشیم.
دکتر محمد میرزایی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز با اشاره به این موضوع که هرچه قدر دورههای پیشبینی جمعیتی کوتاهتر باشد، با اطمینان بیشتری میتوان در مورد آنها صحبت کرد، تأکید کرد که در پیشبینیهای درازمدت، باید دقت کافی را به عمل آورد.
دکتر حسن عینی زیناب، دانشیار جامعهشناسی گروه تغذیۀ جامعه و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز تشکیل کمیته تخصصی پیشبینی جمعیت و بهداشت را قدم مثبتی در تقویت مطالعات نظری و کاربردی در حوزۀ جمعیتشناسی دانستند و اظهار امیدواری کردند با تداوم جلسات این کمیته، بتوان از بین روشهای موجود در حوزۀ پیشبینی جمیعت، به یک روش نهایی رسید که با توجه به شرایط اجتماعی و بومی ایران، پیشبینیهای قابل قبولی را ارائه نماید، ضمن اینکه پیشنهاد دادند در کنار آمار رسمی، توجه ویژهای به بحث کلاندادهها (big data) شود تا بتوان پیشبینیهای موثقتری در حوزۀ جمعیت داشت.
دکتر الهام فتحی، رئیس گروه آمارهای جمعیت و سلامت مرکز آمار ایران با اشاره به اینکه بر اساس ثبتیمبنا شدن سرشماریها، رسمیترین پیشبینی جمعیتی ایران به سال 1405 موکول خواهد شد، توضیح دادند با توجه به اهمیت داده های جمعیتی، مراکز تصمیمگیر کشور از مرکز آمار خواستهاند که آمار جمعیتی ایران را برای سال ۱۴۰۰ تا سطح جغرافیایی پیشبینی کنیم و لذا این مطالعات نمیتواند متوقف شود.
دکتر محمد شیری، مدیرگروه پردازش و دادهها و اطلاعرسانی و عضو هیئت علمی پژوهشکده آمار با تأکید بر رسالت کمیتۀ پیشبینی جمعیت و سلامت، دو هدف؛ پیشبینی علمی (ادبیات پژوهشی) به صورت واحد و ساختارمند و همچنین پیشیبنی عملیاتی برای سیاستگذاریهای خرد و کلان کشور را از مهمترین اهداف این کمیته برشمرد و اظهار امیدواری کرد که این اهداف هر چه زودتر محقق شود.
دکتر اسعد اله رضایی، سرپرست معاونت پژوهشی پژوهشکده آمار نیز ضمن ارائۀ توضیحاتی در خصوص کلیات کمیتۀ پیشبینی جمعیت و سلامت و شکلگیری آن در راستای تحقق برنامۀ سوم توسعه نظام آماری کشور، اعلام کردند که معاونت پژوهشی پژوهشکدۀ آمار، مسئولیت دبیرخانۀ این کمیته را عهدهدار خواهد بود و ابراز امیدواری کردند که این کمیته، بتواند به هستۀ مرکزی مبحث پیشبینی جمعیتی در کشور تبدیل شود و از تمام ظرفیتهای بالفعل و بالقوۀ داخل و خارج از کشور در این حوزه استفاده کند و به مرجع شناختهشدهای برای حضور اساتید و دانشجویان حوزههای مربوطه تبدیل شود.
در این جلسه، همچنین خانم دکتر کلهری مدیر گروه طرح های فنی و روشهای آماری و عضو هیئت علمی پژوهشکده آمار ضمن تشکر و قدردانی از تشکیل چنین جلساتی، به سطح تصمیمگیریها و مدت زمان آن نیز اشاره کردند و سپس خانم دکتر صبا عضو هیئت علمی پژوهشکده آمار توضیحاتی در خصوص کمیتۀ پیشبینی جمعیت و سلامت کشور ارائه دادند.