سمینار بررسی وضعیت زنان سرپرست خانوار در ایران با حضور اساتید، محققان و نمایندگان سازمانهای مرتبط با زنان سرپرست خانوار در روز شنبه ۱۵ تیر ۱۳۹۲ از ساعت ۹ صبح الی ۱۳ در دانشکدهی علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. این سمینار توسط انجمن جمعیتشناسی ایران و با همکاری دانشگاه تهران، صندوق جمعیت ملل متحد، و پژوهشکدهی آمار برگزار شد. کمیتهی امداد امام خمینی، شهرداری تهران، وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی، سازمان بهزیستی کشور، و مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری از سازمانهای شرکت کننده در این سمینار بودند.
برنامهی سمینار بعد از سخنرانیهای افتتاحیه توسط رئیس انجمن جمعیتشناسی ایران (دکتر محمد میرزایی) و نمایندهی صندوق جمعیت ملل متحد در ایران (دکتر هولکی اوز) در دو بخش عمده ادامه یافت. در ابتدا وضعیت زنان سرپرست خانوار با توجه به مطالعات انجام گرفته توسط پژوهشکدهی آمار (آقای علیرضا زاهدیان، رئیس پژوهشکده) و دانشگاه تهران (دکتر محمود قاضی طباطبایی، مدیر گروه جمعیتشناسی دانشگاه تهران) مرور شد. یافتهها حاکی از آن بود که خانوارهای زن سرپرست در چند دههی اخیر بهطور فزاینده در حال افزایش بوده است. با توجه به نتایج سرشماری ۱۳۹۰، اکثر این خانوارها و زنان در لایههای پایین اقتصادی و اجتماعی جامعه قرار دارند؛ تنها در حدود ۱۲ درصد از این زنان شاغل هستند و بقیه دارای درآمد بدون کار میباشند؛ سهم زنان سرپرست خانوار در خانوارهای تکنفره، نسبت به مردان سرپرست خانوار، بیشتر است و بیش از ۷۰ درصد زنان سرپرست سالمند تنها زندگی میکنند؛ و در حدود ۱۰ درصد زنان سرپرست جوان بیهمسر هستند. فقر، مرگ همسر، گسیختگی خانواده (طلاق)، جدایی همسران، افزایش سن ازدواج و استقلال زنان بهعنوان مهمترین عوامل دخیل در سرپرست شدن زنان برشمرده شدند. سهم طلاق، نسبت به گذشته، بیشتر شده است. عمدهترین خلاءهای تحقیقاتی در مورد زنان در موضوعات حقوقی و قانونی، و الگوهای نوظهور این پدیده بوده است.
بخش دوم سمینار با گزارش عملکرد بعضی از سازمانهای حمایتی مرتبط و بحث و تبادل نظر در مورد وضعیت زنان سرپرست خانوار ادامه یافت. گزارش کمیتهی امداد امام خمینی (سرکار خانم اسماعیلی، مشاور امور زنان و خانواده) حاوی فعالیتهای متنوع آن کمیته در خصوص زنان سرپرست خانوار بود. طبق گزارش، بیش از ۵۰ درصد از زنان سرپرست خانوار تحت پوشش آن سازمان قرار دارند. با توجه به مشکلات مختلف این زنان، بستههای خدماتی متفاوتی مرتبط با اشتغال، مسکن، بهداشت، و موضوعات فرهنگی و بینشی برای بهبود وضعیت این زنان ارائه میشود. گزارش مدیریت توانمندسازی شهرداری تهران (سرکار خانم فیروزفر) در مورد بهکارگیری برنامهی گستردهی کامپیوتری برای ارائهی خدمات به زنان سرپرست خانوار بود.
بعد از ارائهی گزارشها، مشکلات و چالشهای مهم مرتبط با زنان سرپرست خانوار مورد بحث قرار گرفت. کاهش عوامل مرتبط با بازتولید زنان آسیبپذیر (تقویت خانواده در جهت کاهش طلاق، حفظ سنتها و الگوهای حمایتی بومی، کاهش فقر و...)، بهبود ارائهی خدمات (توجه به نیازهای متفاوت زنان، سطحبندی افراد بر حسب نوع خدمت مورد نیاز، پرهیز از موازیکاری در ارائهی خدمات، افزایش منابع مالی، توجه به تبعات متفاوت خدمات مختلف، استفاده از خدمات سازمانهای مردمنهاد و...)، بهبود موقعیت اجتماعی زنان سرپرست خانوار (تغییر نگرش منفی نسبت به زنان سرپرست خانوار، تدوین مقررات و قوانین لازم و....)، و بهبود سیاستگذاری و مدیریت وضعیت زنان سرپرست خانوار (تقویت رویکرد استراتژیک و درازمدت به موضوع، تصمیمگیری مبتنی بر پژوهش، ایجاد نهاد مستقل برای مدیریت زنان سرپرست خانوار، تغییر و تحول مناسب سیاستها و ....) بهعنوان مهمترین پیشنهادات در جهت کاهش مشکلات و چالشهای مرتبط با زنان سرپرست خانوار مطرح شد. سمینار بعد از جمعبندی مباحث توسط هماهنگ کننده (دکتر حسین محمودیان، دبیر انجمن جمعیت¬شناسی و مدیر برنامه همکاری دانشگاه تهران و صندوق جمعیت ملل متحد) در ساعت ۱۳ به پایان رسید.