دولت‌ها به‌عنوان متولیان سیاست‌گذاری در عرصه‌های مختلف جامعه همواره نیازمند دانستن وضعیت گذشته و حال و همچنین داشتن دورنمایی از وضعیت آتی در سطوح خرد و کلان کشور هستند. در این بین اطلاعات مربوط به جمعیت و نیروی انسانی و تحرکات آن از اهمیت بالایی برخوردار است. تحرک و جابجایی انسان‌ها بین واحدهای مختلف جغرافیایی دارای آثار و پیامدهای متنوع و بسیار زیادی است. بدون بررسی الگوها، علل و پیامدهای مهاجرت، انجام برنامهریزی و سیاست‌گذاری کارامد و دقیق امکان‌پذیر نیست. در ارتباط با مهاجرت، اطلاعات قابل ملاحظه‌ای در کشور وجود دارد که بر اساس آنها مطالعاتی نیز صورت گرفته است. اما با وجود این مطالعات، هنوز در بعضی موضوعات و موارد کاستی‌هایی وجود دارد که تمام سازمانها و نهادهای مرتبط با این حوزه باید در رفع آنها گام بردارند.
با بررسی بیانات مقام معظم رهبری در سال‌های اخیر در سیاستهای کلی جمعیت در زمینهی مهاجرت و بازتوزیع جمعیت، متوجه می‌شویم ایشان اهمیت و اولویت ویژه‌ای برای
باز توزیع فضایی و جغرافیایی جمعیّت، متناسب با ظرفیت زیستی با تأکید بر تأمین آب با هدف توزیع متعادل و کاهش فشار جمعیّتی حفظ و جذب جمعیّت در روستاها و مناطق مرزی و کم تراکم و ایجاد مراکز جدید جمعیّتی بویژه در جزایر و سواحل خلیج فارس و دریای عمان از طریق توسعه شبکههای زیربنایی، حمایت و تشویق سرمایهگذاری و ایجاد فضای کسب و کار با درآمد کافی مدیریت مهاجرت به داخل و خارج هماهنگ با سیاستهای کلی جمعیّت با تدوین و اجرای ساز و کارهای مناسب تشویق ایرانیان خارج از کشور برای حضور و سرمایه گذاری، و بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و توانایی‌های آنان
داشتهاند.
برگزاری همایش بین‌المللی «مهاجرت: الگوها، پیامدها و سیاستها» مبتنی بر نظرات مقام معظم رهبری در سیاستهای کلی جمعیت، فرصت مغتنمی فراهم آورده است تا با تکیه بر دستاوردهای علمی و خرد جمعی، به بررسی مسائل این حوزه پرداخته شود و با فراهم آوردن بستر مناسب برای تدوین راهکارها و سیاستهای مناسب مرتبط با مهاجرت در برنامه‌ی ششم توسعه اقدام نماید. به هر روی براساس مقالات دریافت شده و حاصل هماندیشی اعضای محترم کمیتهی علمی، بیانیهی کنفرانس به شرح زیر در هر محور جمعبندی شده است:
منابع دادههای مهاجرت
ایجاد الزامات، ساختارها و ظرفیتهای زیربنایی مناسب، بازنگری در فرایند جمع آوری دادهها و اطلاعات جابجایی و مهاجرت داخلی با رویکرد ثبتی که در آن مهاجرت به عنوان یک واقعه مکان محور جمعیتی تعریف می شود و هرگونه تغییر نشانی به عنوان یک رویداد ثبت گردد تعریف کاربردی استاندارد از آدرس قانونی سکونت افراد در نظام ثبتی کشور تعیین «مهلت قانونی» برای اعلام تغییر محل سکونت و اعمال «ضمانتهای اجرایی مدنی و کیفری» برای تخلف از اعلام به موقع بستر مناسبی برای جلوگیری از کمپوششی ثبت اطلاعات مهاجرت داخلی و جابجاییها بر اساس ثبت تغییر نشانی ارتقای سیستمهای ثبتی مهاجرت، تولید و راهاندازی سامانه اعلام و ثبت تغییر نشانی، همکاری و تعامل نزدیک دستگاههای متولی دادههای اداری مهاجرت و مرکز آمار به عنوان متولی آمارهای رسمی کشور انجام آمارگیری جمعیتی برای شناسایی و فهم بیشتر عوامل موثر بر مهاجرت
مهاجرت داخلی
توجه به برنامههای توسعه روستا از طریق ایجاد شغل و توسعه صنایع کوچک در روستاها و شهرهای کوچک، توجه به برنامه عمران روستایی و توسعه یکپارچه روستایی، توسعه امکانات بهداشتی- درمانی، آموزشی، تفریحی و فرهنگی مناسب در مناطق روستائی و شهرهای کوچک با هدف حفظ جمعیت روستاها ایجاد فرصتهای شغلی در بخش کشاورزی به همراه درآمد پایدار افزایش توجه به بخش کشاورزی توسط دولت از طریق سیاست گذاری صحیح و اعطا تسهیلات بلاعوض به کشاورزان در نظر گرفتن بستههای حمایتی و تشویقی ویژه برای مناطق روستایی اقتصادی کردن فعالیتهای کشاورزی و اینکه کشاورزان بتوانند با قیمت مناسب و حمایت دولت، تولیدات خود را در بازار های ملی و جهانی ارائه نمایند تمرکز زدایی در شهرهای بزرگ از طریق برقراری مهاجرتهای معکوس از شهر به روستا و ایجاد محرکهایی برای انتقال صنایع و کارگران به شهرهای کوچک تر تلاش در جهت توزیع بهینهی جمعیت، متناسب با سیاستهای آمایش سرزمین افزایش سطح آموزش با هدف افزایش بهروری کشاورزی توانمندسازی شهرهای کوچک و متوسط و توجه ویژه به آنها و شناخت قابلیتها و پتانسیلهای آنها توسعه متوازن منطقهای و عدم تمرکزگرایی خدمات و اشتغال در مناطق شهری توجه ویژه به توسعه گردشگری در مناطق روستایی توجه ویژه به جمعیت قابل توجهی که از کلانشهرها خارج شده‌اند و تمرکز بر این نوع از مهاجرت معکوس کاهش سهم دانشجویان کلانشهرها
مهاجرت خارجی
بازنگری اهداف، سیاستها و قوانین جمهوری اسلامی ایران در امور مهاجرین و اتباع خارجی مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری ایجاد مدیریت قطبهای علمی توسط نخبگان داخل و خارج ایجاد و تقویت شبکههای دانشجویان و محققان نخبه ایجاد انجمنهای حمایت از نخبگان و قرار دادن تسهیلات رفاهی، امنیتی، علمی و پژوهشی برای آنان ثبت، تجمیع و تدوین تمام ترددها در همه‌ی مرزهای زمینی، هوایی و دریایی به همراه اطلاعات گذرنامهای و روادیدی شامل اطلاعات کاملی از اطلاعات فردی مانند نام، سن، جنس، تاریخ تولد، کشور محل تولد، کشور متبوع و کشور مبدأ یا مقصد حرکت، تاریخ عبور از مرز به تفکیک مهاجران از گردشگران و سایر مسافران به طور منظم توسط نیروی انتظامی کاهش سطح تفاوت توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مناطق کمتر توسعه یافته با مناطق توسعه یافته به منظور کاهش روند جریان مهاجرتی به استناد بند ۱۱ سیاستهای کلی جمعیت مبنی بر مدیریت مهاجرت به داخل و خارج، لزوم تمرکز بر سیاست گذاری، برنامهریزی و هماهنگی بهینهسازی مدیریت اجرایی، لزوم ایجاد ساختار و تشکیلات مشخص در مدیریت متمرکز مهاجرت به خارج ضروری است ایجاد بانک آماری جامع و متمرکز ایرانیان خارج از کشور ظرفیتسازی جهت ایجاد ساختارهای لازم برای تجمیع ظرفیت های ارتباطی ایرانیان خارج از کشور ایجاد بسترهای مناسب جهت توسعه کمی و کیفی سازمان های مردم نهاد در حوزهی ایرانیان خارج از کشور طراحی و اجرای آمارگیری ویژه برای برآورد مهاجرت به خارج از کشور ساماندهی اتباع سایر کشورها خصوصا افغانستان در قالب شرکتهای رسمی پیمانکاری ایجاد سهولت نسبت به بازگشت ایرانیان خارج از کشور تدوین راهکارهای مناسب برای تضمین بازگشت سرمایهگذاریهای ایرانیان خارج از کشور که در صدد سرمایهگذاری در ایران هستند و رفع دلنگرانیهای موجود در این مسیر
اقتصاد و مهاجرت
حمایت از اقتصاد دانشبنیان به مفهوم اهمیت دادن به ایدهها و مهارتهای تحصیل کردگان، به کارگیری متقاضیان ورود به دانشگاهها در رشتههایی که مورد نیاز بازار کار است تخصیص بودجه مناسب به تحقیقات و پژوهشهای سازمانها و ادارات و تخصصی کردن مشاغل به منظور جلوگیری از مهاجرت نخبگان از کشور و بیکاری دانشآموختگان. فراهم آوردن زمینهی تحصیل نخبگان در داخل کشور و آمادهسازی زمینهی پژوهش و تحقیق برای این افراد و فراهم آوردن امکان اشتغال متناسب با رشتهی تحصیلی با ایجاد پردیسهای تحقیقات علوم پایه ایجاد فرصتهای شغلی مناسب در نواحی روستایی با راهاندازی مشاغل کوچک و زودبازده افزایش درآمد و برقراری توازن درآمد شهری و روستایی از طریق خرید تضمینی محصولات زراعی و دامی به قیمتهای مناسب شناسایی امکانات بالقوه نواحی روستایی برای استقرار و شکلگیری صنایع همسو با ویژگیهای روستایی به عنوان مکانیزم موثر بر رشد اقتصادی و آثار آن در جذب نیروی کار فراهم آوردن زمینه های رشد اقتصادی از طریق ایجاد بنیادهای کارآفرینی و توانمندسازی نیروی انسانی مستعد ساماندهی کارگران در قالب نهادها و موسسات تعاونی کارگری به خصوص در بخش کشاورزی و تحت پوشش بیمه قرار دادن آنها متعادل ساختن توزیع جمعیت در سطح کشور با استفاده از ابزار استقرار فعالیت و زیرساختها و بهبود شرایط اقتصادی، اجتماعی و امنیتی در محور شرق، جنوب و مناطق کم جمعیت مرکزی همسویی راهبردهای توزیع و استقرار جمعیت در پهنه سرزمین با امکانات منابع آبی و فرصتهای اشتغال و جذب نیرو ایجاد اشتغال مکمل در مناطق روستایی و نواحی کمتر توسعه یافته مرکز، جنوب و شرق کشور به منظور حفظ جمعیت موجود تدوین قوانین مهاجرت با توجه به نیازهای کشور و اجرایی کردن آن