حساب تولید روستایی، مجموعهای از حسابداری جامع بر اساس الگوی سیستم حسابهای ملی است که مطالعهی کمی و منظم فعالیتهای اقتصادی روستا بهصورت جامع و هدفمند را برای یک دورهی زمانی معلوم (معمولاً یک سال) امکانپذیر میسازد.
حساب تولید حوزهی روستایی، نقش شایان توجهی را در برنامهریزی روستایی، بررسی عملکرد اقتصاد روستایی و تحلیل امکانات و پتانسیلهای روستایی بر عهده دارد؛ بهطوری که تحقق اهداف برنامهریزی روستایی بدون استفاده از یافتهها، شاخصها و متغیرهای حسابهای روستایی امکانپذیر نیست. به عبارت دیگر همانطور که سیستم حسابهای ملی و استانی، چارچوب حسابداری جامع و منسجمی برای تنظیم و ارائهی دادههای اقتصادی کشور و استانها به دست میدهد، حساب تولید روستایی نیز همین چارچوب را در حوزهی روستایی عرضه میکند. لذا تهیه و در دست داشتن چنین حسابهایی به مطالعات و شناخت پتانسیلهای موجود در روستاها کمک میکند و انجام سیاستگذاری، تصمیمگیری اقتصادی، یا برنامهریزی در جهت توسعهی روستایی را ممکن میسازد.
پژوهشکدهی آمار با همکاری مرکز آمار ایران و معاونت توسعهی روستایی مناطق محروم کشور در دو مرحله اقدام به تهیهی این حساب کرده است:
مرحلهی اول: حساب تولید بخشهای اقتصاد در حوزهی روستایی-سال ۱۳۹۱ مرحلهی دوم: حساب تولید بخشهای اقتصاد در حوزهی روستایی-سالهای ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳
اهم نتایج و یافتهها به شرح زیر است:
کل تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت جاری در سال ۱۳۹۲ بالغ بر ۱/۱۰ میلیون ریال بوده است. از این میزان تولید، نزدیک به ۴/۷ میلیون ریال معادل ۷۳ درصد مربوط به اقتصاد شهری، و بیش از ۷/۲ میلیون ریال در حوزهی روستایی، معادل ۲۷ درصد بوده است. کل تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت جاری در سال ۱۳۹۳ نزدیک به ۵/۱۱ میلیون ریال بوده است. از این میزان تولید،۵/۸ میلیون ریال مربوط به اقتصاد شهری، معادل ۷۳٫۶ درصد و 3 میلیون ریال در حوزهی روستایی، معادل 26٫۴ درصد بوده است. سهم ارزش افزودهی بخش کشاورزی از کل تولید ناخالص داخلی روستا در سال ۱۳۹۲ برابر با ۳۸ درصد، و سهم مشابه (متناظر) بخش معدن ۷/۲۹ درصد و سهم مشابه (متناظر) بخش صنعت ۱۳ درصد بوده است. سهم ارزش افزودهی بخش کشاورزی از کل تولید ناخالص داخلی روستا در سال ۱۳۹۳ برابر با ۴۱٫۱ درصد، و سهم متناظر بخش معدن ۲۳٫۷ درصد و سهم متناظر بخش صنعت 14 درصد بوده است. از کل تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۱۳۹۲ که بالغ بر ۱/۱۰ میلیون ریال بوده است، نزدیک به ۴/۴ میلیون ریال مربوط به بخش تولید و بیش از ۷/۵ میلیون ریال مربوط به بخش خدمات بوده است. به عبارت دیگر از کل اقتصاد کشور در سال ۱۳۹۲، میزان ۴/۴۳ درصد مربوط به بخش تولید و ۶/۵۶ درصد مربوط به بخش خدمات است. از کل تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۱۳۹۳ که نزدیک به ۵/۱۱ میلیون ریال بوده است، بیش از ۷/۴ میلیون ریال مربوط به بخش تولید و نزدیک به ۸/۶ میلیون ریال مربوط به بخش خدمات بوده است. به عبارت دیگر از کل اقتصاد کشور در سال ۱۳۹۳، میزان ۴۱ درصد مربوط به بخش تولید و ۵۹ درصد مربوط به بخش خدمات است. از کل تولید اقتصادی روستا در سال ۱۳۹۲ که بالغ بر ۷/۲ میلیون ریال بوده است، نزدیک به ۳/۲ میلیون ریال (معادل ۳/۸۳ درصد) مربوط به بخش تولید و بیش از ۴۰۰ هزار ریال (معادل ۷/۱۶ درصد) مربوط به بخش خدمات است. این در حالی است که از کل ارزش افزودهی تولید ناخالص داخلی در اقتصاد شهری، ۷/۲۸ درصد مربوط به فعالیتهای تولیدی و ۳/۷۱ درصد مربوط به فعالیتهای خدماتی است. از کل تولید اقتصادی روستا در سال ۱۳۹۳ که بالغ بر ۳ میلیون ریال بوده است، نزدیک به ۵/۲ میلیون ریال (معادل ۵/۸۱ درصد) مربوط به بخش تولید و بیش از ۵۰۰ هزار ریال (معادل ۱۸٫۵ درصد) مربوط به بخش خدمات است. این در حالی است که از کل ارزش افزودهی تولید ناخالص داخلی در اقتصاد شهری، ۲۶٫۴ درصد مربوط به فعالیتهای تولیدی و ۷۳٫۶ درصد مربوط به فعالیتهای خدماتی است. سهم اقتصاد روستایی در سال ۱۳۹۲ از کل اقتصاد کشور ۲۷ درصد و سهم اقتصاد شهری از کل اقتصاد کشور ۷۳ درصد است. سهم اقتصاد روستایی در سال ۱۳۹۳ از کل اقتصاد کشور ۲۶٫۴ درصد و سهم اقتصاد شهری از کل اقتصاد کشور ۶/۷۳ درصد است. سهم اقتصاد روستایی از رشتهفعالیتهای تولیدی در سال ۱۳۹۲ میزان ۵۳ درصد و سهم اقتصاد شهری از رشته فعالیتهای تولیدی ۴۷ درصد بوده است. سهم اقتصاد روستایی از رشتهفعالیتهای تولیدی در سال ۱۳۹۳ میزان ۵۳ درصد و سهم اقتصاد شهری از رشته فعالیتهای تولیدی ۴۷ درصد بوده است. سهم اقتصاد روستایی از رشتهفعالیتهای خدماتی در سال ۱۳۹۲ میزان ۸ درصد و سهم اقتصاد شهری از رشته فعالیتهای خدماتی ۹۲ درصد بوده است. سهم اقتصاد روستایی از رشتهفعالیتهای خدماتی در سال ۱۳۹۳ میزان ۸ درصد و سهم اقتصاد شهری از رشته فعالیتهای خدماتی ۹۲ درصد بوده است.