بررسی تأثیر برخی عوامل بر رشد انسان از جمله تأثیر تربیت در دورهی طفولیت و نوجوانی، بلندمدت است. بهطوری که نمیتوان بلافاصله پس از انجام یک مداخلهی آموزشی یا روانشناسی تأثیر آن را در انسان جستجو کرد. بنابراین لازم است که افراد در مدت زمان طولانی رصد شوند و با لحاظ کردن عوامل محیطی و ژنتیکی به بررسی تأثیر مداخلات در تغییر فرایند رشد پرداخته شود. این گونه مطالعات که اصطلاحاً مطالعات طولی نامیده میشوند در ایران به ندرت بهخصوص در حوزهی تعلیم و تربیت و رشد کودکان یافت میشود. این در حالی است که کشورهای زیادی از سالیان دور اقدام به شروع چنین مطالعاتی نمودهاند. «طراحی مطالعات طولی رشد و تحول کودکان و نوجوانان ایرانی» از نخستین مطالعات طولی رشد و تحول کودکان و نوجوانان ایرانی است که با هدف بررسی عمیق و همه جانبه فرآیند رشد در گروه سنی ۰ تا ۲۰ سال، به واکاوی چگونگی تأثیر عوامل فردی، خانوادگی و آموزشی بر رشد و تکامل کودکان و نوجوانان بپردازد.
ساختار مطالعه «کودکان و نوجوانان در ایران» با مرور مطالعات و مبانی نظری و تجربی در این حوزه، با در نظر گرفتن شرایط فرهنگی و اجتماعی کشور، با بررسی مطالعات مشابه در کانادا ( NLSCY)، استرالیا (LSAC) و ایرلند (Growing up in Ireland) ، به طراحی آمارگیری طولی با هدف بررسی تواناییهای کودکان و نوجوانان در حوزههای شناختی، جسمی، سلامت، یادگیری (در محیط خانه و مراکز آموزشی)، اجتماعی، معنوی، فرهنگی، اقتصادی و مهارتی در مراحل مختلف رشد پرداخته است. همچنین به سنجش محیطهای مؤثر بر رشد کودکان نیز پرداخته شده است.
با توجه به اینکه رشد و بالندگی افراد تابعی از برهمکنشهای گوناگون و پیچیده طیف وسیعی از عوامل از جمله ویژگیهای کودک، مدرسه، خانه، جامعه، رسانه و … است و از طرفی هر یک از این رفتارها و شرایط ممکن است بر حوزههای مختلف رشد (فکری، فراشناختی، اجتماعی، معنوی، و …) تأثیرهای متفاوتی بگذارد، در این مطالعه خط سیر کودکان در گذر زمان و به ویژه در زمانهای کلیدی زندگی مانند زمان ورود به پیش دبستان، ورود به دبستان، اتمام دبستان و ورود به دوران بزرگسالی دنبال خواهد شد.
برای دنبال کردن خط سیر کودکان در یک بازه زمانی بلندمدت، نیاز به طراحی یک مطالعه طولی است تا بتوان ضمن دنبال کردن کودکان، عوامل کلیدی مؤثر بر رشد آنها نیز آشکار شود. عواملی که هم از ویژگیهای فردی کودک و هم از ویژگیهای دیگر از جمله مدرسه، خانه، جامعه، رسانه و ... نشأت میگیرد و هر یک از این عوامل ممکن است به رشد مطلوب کودک کمک کند یا برای آن موانعی به وجود آورد. مطالعه طولی به پژوهشگران کمک میکند به جای تمرکز بر عواملی که ممکن است خیلی زود تأثیرشان از میان رود، تأثیرات بلندمدتتر و پایدارتر را بررسی کند. این نوع مطالعات همچنین کمک میکند تغییراتی را که در مسیر رشد کودک اتفاق میافتد دنبال، پایش و مدلسازی شود.
در این طرح مطالعاتی ضمن معرفی مطالعات طولی و مزایای استفاده از نتایج مطالعات طولی نسبت به مطالعات مقطعی، به بررسی تجربهی کشورها در انجام مطالعات طولی رشد کودکان پرداخته شده است. همچنین به طراحی آمارگیری طولی رشد کودکان و نوجوانان ایرانی و معرفی روش تولید و اجرای این نوع آمارگیریها پرداخته شده است. لازم به ذکر است دستیابی به نتایج اینگونه مطالعات مستلزم اجرای آمارگیری در دورههای زمانی بلند مدت و ارائهی نتایج در زمانهای کلیدی و تکامل زندگی افراد مانند ورود به دبستان، اتمام دبستان، نوجوانی و ... است.